του Αρχιμ. π. Ειρηναίου Κουτσογιάννη
Το μοναστήρι της Παναγίας Φιλοθέου βρίσκεται στον όμορφη τοποθεσία Λεύκα, τρία περίπου χιλιόμετρα νοτιοανατολικά του χωριού Νεόκαστρο. Ονομάζεται και Παναγιά Νεοκάστρου ή Παναγιά Λεύκας.
Απέναντι ακριβώς και λίγο νοτιώτερα βρίσκεται το μοναστήρι του Τιμίου Προδρόμου Βομβοκούς. Το όνομα “Φιλοθέου” ίσως να προέρχεται από τον αρχικό κτίτορα του μοναστηριού, που ονομαζόταν προφανώς Φιλόθεος.
Σήμερα από το παλιό μοναστήρι δεν σώζεται τίποτα, παρά μόνο λίγα χαλάσματα. Στα ερείπια της παλιάς εκκλησίας κτίσθηκε γύρω στο 1900 ένα νεώτερο εκκλησάκι από τους κατοίκους του Νεοκάστρου. Στον ναό αυτόν εντοιχίστηκε μια μαρμάρινη πλάκα, που προερχόταν από τον παλιό ναό, με την εξής επιγραφή:
ΑΝΕΚΑΙΝΙΣΘΗ ΕΚ ΒΑΡΑΘΡΩΝ Ο ΘΕΙΟΣ ΚΑΙ ΠΑΝΣΕΠΤΟΣ ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΥΠΕΡΑΓΙΑΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΔΙΑ ΔΑΠΑΝΗΣ ΤΟΥ ΟΣΙΟΤΑΤΟΥ ΕΝ ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΙΣ ΚΥΡ ΙΩΑΚΕΙΜ ΚΑΘΗΓΟΥΜΕΝΟΥ ΤΟΥ ΑΥΤΟΥ ΝΑΟΥ ΑΧςΕ' ΜΑΪΟΥ
Η παράδοση αναφέρει ότι το μοναστήρι κάηκε από τους Τούρκους και κτίσθηκε πάλι το 1695 από τον Ιερομόναχο Ιωακείμ. Άλλοι μοναχοί του μοναστηριού που είναι γνωστοί από ιστορικές πηγές είναι ο Σεραφείμ, ο Δανιήλ και ο Κύριλλος.
Ο ναός που ανακαινίσθηκε το 1695 από τον ηγούμενο Ιωακείμ, καταστράφηκε μετά την διάλυση του μοναστηριού με το γνωστό Διάταγμα του Όθωνα (1833). Όσοι μοναχοί απέμειναν με αναφορά τους το 1845 προς την Βουλή των Ελλήνων, επισημαίνουν ότι “τά κτίρια εν γένει του Φιλοθέου εξοντώθησαν κατακρημνισθέντων ...”. Μέσα στα κατεστραμμένα κτίρια, πιθανότητα συμπεριλαμβανόταν και ο ναός.
Ο σημερινός ναός είναι μια μονόχωρη βασιλική (11Χ7 μ.) με τετράρριχτη κεραμοσκέπαστη στέγη. Τα κυκλικά των παραθύρων και οι κρηπίδες είναι κατασκευασμένες από πωρόλιθο. Η Αγία Τράπεζα είναι του παλιού Καθολικού. Στο δάπεδο του ναού υπάρχουν τέσσερις κύκλοι, που δείχνουν ότι υπήρχαν στον παλιό ναό κίονες και επομένως τρούλλος. Γύρω από τον ναό υπάρχουν τα ερείπια των κελλιών.
Το μοναστήρι του Φιλοθέου είχε μεγάλη περιουσία και μετόχια. Από έγγραφο της 28ης Οκτωβρίου 1829, πληροφορούμαστε για την περιουσία του μοναστηριού αμέσως μετά την Απελευθέρωση: “Το μοναστήριον της Παναγιάς Φιλοθέου έχει την ακόλουθον ιδιοκτησίαν: πρόβατα έως 200, δύο νερόμυλους, έν Μετόχιον ονομαζόμενον φτέρη με αμπελώνας φθαρμένους, έν έτερον υποστατικόν κατά το μέρος Βρόμιαρη με αγρούς ακαλλιέργητους, δύο εργαστήρια ερείπια εις το φρούριο της Ναυπάκτου· ώστε όλη η ιδιόκτητός του γη συνίσταται έως 200 στρέμματα”.
Τα κειμήλια του μοναστηριού μετά την διάλυσή του, είχαν την ίδια τύχη με εκείνα του μοναστηριού της Βομβοκούς. Παραδόθηκαν άλλα στον μητροπολιτικό ναό του Αγίου Δημητρίου Ναυπάκτου, άλλα στο διατηρητέο μοναστήρι της Αμπελακιώτισσας και άλλα στο μοναστήρι του Προυσού Ευρυτανίας. Ένα “ιερόν Ευαγγέλιον, ως αρχαίον και άρχηστον” (!), ζητήθηκε από το μοναστήρι της Αμπελακιώτισσας, από τον “Επίτροπον της επί των εκκλησιαστικών Β. Γραμματείας” Νικόλαο Νάκη, για να το προωθήση στο Υπουργείο. Άγνωστο τί απέγινε, όπως και “τά αρχαία κατά τις εκτυπώσεις των και τα χειρόγραφα Ιερά Ευαγγέλια”, που παρά τον νόμο τα συγκέντρωσε το Εκκλησιαστικό Ταμείο του Κράτους. Μία προφορική παράδοση αναφέρει, ότι δύο μοναχοί του μοναστηριού, όταν αυτό κινδύνεψε σοβαρά από τους Τούρκους, φόρτωσαν τα ιερά σκεύη και κειμήλια σε μουλάρια και τα έκρυψαν στην θέση “Μελίσσι” δίπλα από μία κουτσουπιά.
Στις 15 Αυγούστου κάθε χρόνο πολλοί κάτοικοι του Νεοκάστρου συγκεντρώνονται στο παλιό μοναστήρι και τιμούν την Παναγία του Φιλοθέου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου